چگونه مسئولیت پذیری را در فرزندمان تقویت کنیم؟

برای تربیت فرزندی مسئولیت پذیر، قاعده‌ی کلی آن است که از خودمان به عنوان والدین یا مربی شروع کنیم.

همانطور که امیرالمومنین(ع) فرمودند: «أفضل الأدب ما بدأت به نفسک» «بهترین تربیت ها آن است که از خودت شروع کنی» لذا تا خودمان مسئولیت‌ پذیر نباشیم، فرزندان مسئولیت‌ پذیری نخواهیم داشت.

آیا ما به عنوان پدر یا مادر، خود به موقع می‌خوابیم؟ به پدر و مادر خود احترام می‌گذاریم؟ اهل مطالعه هستیم؟

که همه‌­­ی این موارد را از فرزندانمان انتظار داریم؟!

اگر والدین عامل به انتظاراتشان باشند یا به عبارتی دیگر خودشان مسئولیت پذیر باشند، با کمترین سرمایه، بیشترین بهره وری را خواهند داشت. ولی پدرها و مادرها عادت کرده­‌اند که باید حتما از خود بچه‌ها شروع کنیم. در صورتی که اینگونه نیست و مرحله‌ی اول آن در خود والدین است.

مسئولیت پذیری را در سه ساحت فکر، تخلیه و قلب می­‌شود بررسی کرد:

1-  فکر: مسئولیت پذیری را باید از خود شروع کرد.

2-  تخلیه: توجیه ممنوع است. هر اشتباه و خطایی که مرتکب شدیم باید آن را بپذیریم.

3-  قلب: از روی اجبار و اکراه کاری را انجام ندهیم و با تمام وجود و عشق آن کار را انجام دهیم.

بعد از آنکه مسئولیت پذیری را در خودمان ایجاد کردیم حال می‌توانیم به سراغ تربیت فرزندمان برای مسئولیت پذیر شدن برویم.

روش ایجاد حس مسئولیت پذیری در سنین مختلف، متفاوت است لذا برای فهم بهتر مطلب، بین فرزند قبل از 12 سال سن و 12 تا 18 سالگی تفاوت قائل می شویم.

الف) در سنین 1-12 سالگی:

مسئولیت‌ پذیری بیشتر از سمت مادر است. چون بیشترین ارتباط را فرزندان با مادرشان دارند. مادر و بچه در این سنین هر دو جزئی نگر هستند. به بیانی دیگر ادبیات مشترک دارند، خطاهای بچه‌ها در کودکی زیاد است و نیاز به مربی مهربان (مادر) دارند. لذا در این سنین بیشترین احساس مسئولیت‌ پذیری توسط مادر به فرزندان منتقل می‌شود. اگر مادر لباس‌ها را جمع نکند، اگر ظرف‌ها نشسته باقی مانده باشند و… بچه‌ها هم یاد می‌گیرند که مسئولیت کارهایشان را نپذیرند.

در این سنین، وظیفه‌ی پدرها آن است که عقب بایستند و اجازه بدهند مادرها کارشان را بکنند ولی حمایت داشته باشند. هر جا مادر خسته بود، او را حمایت کنند.

توصیه می­‌شود مادرها همزمان بچه‌ها را درگیر کارها و مسئولیت‌های مشترک خانه بکنند. به­ عنوان­ مثال، با هم خانه را مرتب کردن یا با هم غذا درست کردن می­‌تواند از جمله مواردی باشد که مشترکا توسط مادر و فرزند صورت می­‌گیرد.

ب) در سنین 12-18 سالگی:

برای دختران و پسران، پدر نقش پررنگ‌تری نسبت به مادر هنگام  سنین نوجوانی در مسئولیت پذیری فرزندان ایفا می­‌کند و مادر به نوعی باید در این سنین عقب بایستد.  سنین نوجوانی و بلوغ همراه با تمایلات استقلال­ خواهانه از سوی فرزندانمان است. به همین دلیل توصیه می­‌شود برخی از وظایف و مسئولیت های خانه توسط پدر به فرزندان داده شود. به ­عنوان­ مثال بخشی از خرید خانه به فرزندان واگذار می‌شود. بدین ترتیب، هم حس استقلال طلبی نوجوان هدایت صحیح خواهد شد و هم روحیه‌ی مسئولیت پذیری در او تقویت می­‌شود.

در پایان شایان ذکر است که راه‌های زندگی کردن، پیچیده نیست. هر آن‌چه را می‌دانیم اگر باور کرده باشیم و قلبا به آن معتقد باشیم و به آن عشق داشته باشیم، به دیگران هم می‌بخشیم.

برگرفته از سخنان حجت الاسلام و المسلمین دوست محمدی

رویداد روش های تقویت مسئولیت پذیری با ارائه حجت الاسلام دوست محمدی